Projekt pn. „Badanie sytuacji zawodowej niepełnosprawnych absolwentów szkół wyższych w zależności od ich ścieżki edukacyjnej ze szczególnym uwzględnieniem uczestników programów aktywizujących społecznie i zawodowo (programy Student I, Student II oraz inne)” został zrealizowany w terminie 01.06.2016-28.02.2018 przez konsorcjum Instytutu Badań Edukacyjnych oraz Stowarzyszenia „Twoje Nowe Możliwości”, ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Projekt obejmował dwa komponenty badawcze – ilościowy i jakościowy. Realizację terenową badań powierzono profesjonalnym firmom badawczym: konsorcjum firm DANAE Sp. z o.o. oraz Realizacja Sp. z o.o. (komponent ilościowy) i ASM Centrum Badań i Analiz Rynku Sp. z o.o. (komponent jakościowy).
Badanie ilościowe zrealizowano w terminie kwiecień-sierpień 2017. W komponencie ilościowym na terenie całego kraju zrealizowano 1 589 wywiadów z osobami z niepełnosprawnością (OzN) – beneficjentami programu Student lub Student II, którzy urodzili się po roku 1960, czyli w czasie badania mieli mniej niż 57 lat.
Pierwszym etapem było przeprowadzenie badania pilotażowego (realizacja 10 wywiadów kognitywnych a następnie 40 wywiadów pilotażowych) w celu weryfikacji narzędzia badawczego służącego do realizacji wywiadów kwestionariuszowych z niepełnosprawnymi beneficjentami programu Student I lub Student II.
Narzędzie badawcze przeznaczone do wywiadów kwestionariuszowych składało się z obszarów problemowych uszeregowanych w bloki tematyczne odpowiadające celom badawczym.
METRYCZKA zbierała
- Informacje społeczno-demograficzne na temat respondenta;
Blok WCZEŚNIEJSZA ŚCIEŻKA EDUKACYJNA zawierał pytania służące
- Prześledzeniu losów edukacyjnych respondentów ze szczególnym uwzględnieniem ścieżki kształcenia wyższego (odtworzenie ścieżek kształcenia);
Blok WYBORY EDUKACYJNE zawierał pytania mające na celu
- Zebranie informacji odnośnie wiedzy dotyczącej programów Student I i Student II;
- Ocenę źródeł utrzymania respondenta podczas studiów;
Blok SYTUACJA SPOŁECZNA zawierał pytania zbierające
- Informacje na temat miejsca pochodzenia respondenta;
- Informacje na temat wykształcenia jego rodziców;
Blok NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ zawierał pytania zbierające
- Informacje na temat stopnia niepełnosprawności respondenta;
- Informacje na temat jego stylu życia w kontekście wyszczególnionych typów niepełnosprawność, problemów, z jakimi może się on potencjalnie borykać;
Blok PROGRAMY AKTYWIZUJĄCE dotyczył
- Uczestnictwa respondenta w programach aktywizujących, ich charakteru;
Blok WSPARCIE UZYSKANE W UCZELNI zawierał pytania o:
- Wpływ programu Student I lub Student II na decyzję o podjęciu nauki;
- Wydatki w trakcie nauki;
- Korzystanie z poszczególnych typów wsparcia;
Blok POSZUKIWANIE PRACY koncentrował się wokół
- Sytuacji na rynku pracy;
- Sposobów poszukiwania pracy;
Blok OBECNA SYTUACJA NA RYNKU PRACY obejmował następujące pytania
- Branża, w jakiej pracuje respondent;
- Typ umowy, na jaką pracuje;
- Wykonywany przez respondenta zawód;
- Wykorzystywanie przez respondenta wiedzy zdobytej na studiach na rynku pracy;
- Historia zatrudnienia;
- Przyczyny ewentualnego pozostawiania bez pracy/braku poszukiwania pracy;
Blok SYTUACJA DOCHODOWA/MIESZKANIOWA poruszał
- Kwestie wynagrodzenia, sytuacji materialnej, standardu życia;
Blok OPINIE NA TEMAT WYBORU STUDIÓW, POSZUKIWANIA PRACY badał
- Wpływ ukończonej szkoły na karierę zawodową;
Blok CECHY PSYCHOSPOŁECZNE poruszał kwestie
- Oceny samopoczucia i kondycji psychofizycznej respondentów.
W komponencie jakościowym zrealizowano 52 indywidualne wywiady pogłębione (IDI). Zostało ono przeprowadzone według schematu:
1) 48 indywidualnych wywiadów (IDI) na celowej próbie uczelni obejmującej 6 uczelni o dużej liczbie studentów z niepełnosprawnościami i oferujących różne kierunki oraz 6 uczelni, które nie mają, bądź mają niewielu studentów z niepełnosprawnościami, za to prowadzą kierunki po których relatywnie łatwiej można znaleźć pracę. Próbę uczelni przedstawiono w tabeli 2.
Na każdej uczelni zrealizowano:
a) 2 indywidualne wywiady pogłębione z pracownikami uczelni – po 1 z pełnomocnikiem rektora ds. OzN lub kierownikiem Biura ds. OzN na uczelni oraz przedstawicielem Biura Karier,
b) 2 indywidualne wywiady pogłębione z niepełnosprawnymi absolwentami uczelni, beneficjentami programu Student;
4 wywiady indywidualne (IDI) z przedstawicielami instytucji publicznych: Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych, Rzecznika Praw Obywatelskich.
W rozmowach z niepełnosprawnymi absolwentami uczelni wyższych – beneficjentami Programu Student I lub Student II – pytano o wybory edukacyjne, doświadczenie studiowania, formy udzielonego wsparcia, sytuację na rynku pracy.
Rozmowy z przedstawicielami uczelni miały na celu poszerzenie kontekstu funkcjonowania OzN w środowisku akademickim. Dotyczyły między innymi edukacji OzN, tego, jak wielu takich studentów trafia do danej uczelni i jakie są ich dalsze losy. W scenariuszu podnoszono również kwestię dostosowania szkoły wyższej do potrzeb OzN (w tym aktualnych warunków lokalowych oraz działań wspierających prowadzonych przez uczelnię).
Celem wywiadów z przedstawicielami instytucji publicznych było zidentyfikowanie źródeł sukcesów i niepowodzeń instytucji wsparcia dla osób z niepełnosprawnością, dostępu do edukacji osób z niepełnosprawnościami i wejścia na rynek pracy niepełnosprawnych absolwentów szkół wyższych.
